Denken en doen volgen elkaar niet
logisch op maar bestaan naast elkaar. En beide kunnen zowel
onafhankelijk van elkaar functioneren als elkaar op een subtiele
manier benvloeden. Dat is nog eens wat anders dan een aanpak waarbij je
van denken naar doen komt in zes of zeven stappen! En wat blijkt nu,
voor denken en doen van een groep mensen geldt hetzelfde. Want groepen
blijken op vergelijkbare manieren als individuen te denken en te
doen! De theorie van de aggregatiemens toont dat op overtuigende
wijze aan. Evenals materie kunnen mensen in bepaalde aggregatietoestanden verkeren. Op die manier is een
groep mensen niet enkel maar een optelsom van individuen maar een
toestand waarin een mens kan verkeren. Net zoals
gasmoleculen door samen te klonteren tot een vloeistof kunnen
condenseren, zo kunnen individuen door samen te werken een groep vormen
(dus tot een groep 'aggregeren').
De theorie van de aggregatiemens maakt duidelijk welke overeenkomsten en verschillen er tussen deze aggregatietoestanden van de mens zijn. Is water wel zo heel erg anders dan waterdamp? En is, in het verlengde daarvan, een groep iets heel anders dan een individu? In het boek "De Aggregatiemens" leidt de speurtocht naar antwoorden op deze vragen tot vier werkingsprincipes voor groepsgedrag. Deze vier principes geven een leidraad voor het optimaliseren van groepsgedrag en bieden tegelijkertijd inzicht in een breed scala aan afwijkingen in dat groepsgedrag. Zo komen afwijkingen als autisme, rigiditeit en narcisme bij groepen net zo goed voor als bij individuen. Maar dan net even anders. Het lijkt alsof deze aandoeningen zich vermommen zodra ze zich in de aggregatietoestand van de groep voordoen. De aggregatiemens helpt deze vermommingen te doorzien en de afwijkingen te benoemen. De vier gevonden werkingsprincipes kunnen als volgt samengevat worden:
-
kennisvorming: Bij sommige groepen verloopt de kennisvorming zo snel en frivool dat zij voortdurend de plank misslaan. Bij andere groepen verloopt de kennisvorming zo traag en degelijk dat ze de plank niet eens slaan.
-
methodevorming: Sommige groepen zijn zo onevenwichtig en eenzijdig gericht dat ze steeds hals over kop op uitdagingen ingaan. Andere groepen zijn zo evenwichtig en spreiden hun aandacht met zoveel finesse, dat men niet aan uitdagingen toe komt.
-
sturing: Soms bemoeien de denkers zich zo nadrukkelijk met de doeners dat er een verkramping van het groepsgedrag optreedt. In andere gevallen worden de doeners zodanig door de denkers verwaarloosd, dat de groep stuurloos ronddobbert.
-
verloop: Sommige groepen hebben zo'n grove aanpak, dat ze vele hobbels op hun weg pas zien als ze er op vast zitten. Anderen hebben zo'n verfijnde aanpak, dat ze ook vele hobbels nemen die er niet zijn.
Elk werkingsprincipe bestaat
als het ware uit een schuifknop die tussen twee uitersten
beweegt, bijvoorbeeld tussen verkramping en
stuurloosheid. Veel samenwerking tussen mensen
functioneert niet goed, doordat de groep (onopgemerkt) in n van
de uitersten is geraakt. Een ministerie dat elke twee jaar met
onderwijshervormingen komt kan men rustig als frivool
en te voortvarend in zijn kennisvorming bestempelen. En een groep
hangjongeren die voortdurend passanten lastig valt kan met goed
recht onevenwichtigheid en eenzijdigheid worden verweten. De
groepsleden zelf zien dat niet, zoals de wandelaars op het
plaatje ook niet zien wat zich boven hun hoofden afspeelt. De
waarnemer bovenop het mengpaneel ziet dat echter wel. Een goed
functionerende groep houdt afstand tot uitersten en zoekt steeds
actief naar een goede middenweg bij elk van de
werkingsprincipes. Als u daar meer over wilt weten dan kunt u
Peter Schuttevaar voor een lezing inhuren of u kunt bij Vitha
workshops, cursussen en trainingen
bestellen. U klimt dan samen met hem bovenop het
metaforische mengpaneel van het groepsgedrag. En
passant leert u daarbij, bestaande managementtheorien en
methodieken beter te duiden.
Zie de dienstenpagina voor meer details.